🌍 Guía de Estudo: Climas e Paisaxes 🌍
Recursos, técnicas e ferramentas para dominar este tema
📚 Técnicas de Estudo Eficaces
🎯Método POMODORO
Como aplicalo a este tema:
- Estudia 25 minutos un tipo de clima (exemplo: climas temperados)
- Descansa 5 minutos
- Repite 4 veces e fai un descanso longo de 15-30 minutos
- Cada sesión céntrate nun tipo de clima diferente
🗺️Mapas Mentais
Crea mapas mentais para cada tipo de clima:
- Centro: Nome do clima
- Ramas principais: Temperatura, Precipitacións, Vexetación, Paisaxe
- Subramas: Características específicas de cada un
- Usa cores diferentes para cada clima
📝Técnica de Feynman (Explicar con palabras sinxelas)
- Escolle un clima (exemplo: clima oceánico)
- Explícallo como se foses un profesor explicándollo a un neno de 10 anos
- Se non podes explicalo de forma sinxela, volve estudar esa parte
- Repite coa seguinte clima
🎴Tarxetas de Estudo (Flashcards)
Crea tarxetas con:
- Anverso: Nome do clima ou paisaxe
- Reverso: Características principais
- Revisa as tarxetas diariamente
- Separa as que xa sabes das que necesitas repasar
⏰ Plan de Estudo Semanal Suxerido
| Día | Tema | Actividade |
|---|---|---|
| Luns | Conceptos básicos | Estudar tempo vs clima, factores do clima |
| Martes | Climas temperados | Estudar e crear mapa mental |
| Mércores | Climas fríos e cálidos | Comparar características |
| Xoves | Climogramas | Practicar interpretación online |
| Venres | Paisaxes e vexetación | Relacionar climas con paisaxes |
| Sábado | Repaso xeral | Facer exercicios prácticos |
| Domingo | Autoevaluación | Probar con tests online |
Consello de Ouro
Non intentes memorizar todo dun golpe. Aprende un clima cada día e logo repásao ao día seguinte. A repetición espaciada é a clave!
🔍 Conceptos Fundamentais
🌤️ Tempo Atmosférico
Definición: O tempo atmosférico é o estado da atmosfera nun lugar e nun momento concreto. Inclúe temperatura, precipitacións, vento, humidade, etc.
Exemplos:
- "Hoxe fai sol e 20 graos" → Tempo atmosférico
- "Mañá vai chover" → Previsión do tempo atmosférico
Como recordalo: O tempo atmosférico é como o estado de ánimo: cambia de día en día ou de momento a momento.
🌍 Clima
Definición: O clima é o conxunto de condicións atmosféricas que se repiten habitualmente nun lugar durante un período longo de tempo (polo menos 30 anos).
Exemplos:
- "En Galicia chove moito durante todo o ano" → Clima
- "Na costa mediterránea os veráns son secos" → Clima
Como recordalo: O clima é como a personalidade: é o que normalmente sucede, non o que pasa un día concreto.
📌 Diferenza Clave
| Aspecto | Tempo Atmosférico | Clima |
|---|---|---|
| Duración | Curto prazo (días, horas) | Longo prazo (30+ anos) |
| Variabilidade | Moi variable | Estable e previsible |
| Previsión | Meteoroloxía | Climatoloxía |
🔧 Factores que Inflúen no Clima
1️⃣ Latitude
Que é: A distancia ao Ecuador
Como inflúe:
- Máis preto do Ecuador = Máis calor
- Máis preto dos polos = Máis frío
Truco: Lembra que no Ecuador os raios do sol caen case perpendicularmente, polo que quentan máis.
2️⃣ Altitude
Que é: A altura sobre o nivel do mar
Como inflúe:
- Máis altura = Máis frío
- A cada 100 metros que subimos, a temperatura baixa aproximadamente 0,6°C
Truco: Por iso nas montañas altas hai neve todo o ano, aínda que estean perto do Ecuador.
3️⃣ Influencia Mariña
Que é: A proximidade ao mar
Como inflúe:
- Preto do mar = Temperaturas suaves
- Lonxe do mar (interior) = Temperaturas extremas
- O mar actúa como regulador térmico
Truco: O mar é como un aire acondicionado natural: refresca no verán e quentea no inverno.
⚠️ Erro Común
Non confundas os factores que inflúen no clima (latitude, altitude, influencia mariña) cos elementos do clima (temperatura e precipitacións). Os primeiros son as causas, os segundos son os efectos!
🌡️ Tipos de Climas
🌊 Climas Temperados de Europa
🌧️ Clima Oceánico
Características:
- Temperaturas: Suaves todo o ano (15-20°C de media)
- Inverno: Suave
- Verán: Fresco
- Precipitacións: Abundantes e regulares todo o ano (máis de 800mm)
Onde atopalo:
- Galicia
- Asturias
- Cantabria
- País Vasco
- Norte de Europa (Irlanda, Gran Bretaña)
Vexetación típica: Bosque caducifolio (carballos, faias)
Truco para recordalo: Oceánico = Océano = Auga = Moita chuvia!
🌾 Clima Continental
Características:
- Temperaturas: Extremas
- Inverno: Moi frío (pode baixar de 0°C)
- Verán: Moi cálido (pode superar 25°C)
- Precipitacións: Escasas (400-600mm), sobre todo en verán
Onde atopalo:
- Interior de España (Castela e León, Madrid)
- Interior de Europa (Polonia, Rusia)
Vexetación típica: Prados, estepas, herbas baixas e matogueiras
Truco para recordalo: Continental = Continente = Lonxe do mar = Extremo (frío/calor)
☀️ Clima Mediterráneo
Características:
- Temperaturas: Suaves (15-18°C de media)
- Inverno: Suave
- Verán: Cálido e seco
- Precipitacións: Irregulares (500-800mm), escasas no verán
Onde atopalo:
- Costa mediterránea española (Cataluña, Valencia, Murcia, Andalucía)
- Italia, Grecia, Sur de Francia
Vexetación típica: Bosque mediterráneo (aciñeiras, sobreiras, piñeiros)
Truco para recordalo: Mediterráneo = Veráns secos e cálidos = Ideal para turismo de praia!
❄️ Climas Fríos
🧊 Clima Polar
Características:
- Temperaturas: Sempre baixas (por debaixo de 0°C)
- Inverno: Moi longo e extremadamente frío
- Verán: Moi curto e fresco
- Precipitacións: Moi escasas
Onde atopalo:
- Polo Norte e Polo Sur
- Groelandia, Antártida
Paisaxe típica: Tundra (liques e musgos). Non hai árbores!
Truco para recordalo: Polar = Polos = Xeo permanente = Case sen vexetación
⛰️ Clima de Montaña
Características:
- Temperaturas: Baixas, dependen da altitude
- Precipitacións: Abundantes, moitas veces en forma de neve
- Particularidade: O clima varía segundo a altitude
Onde aparece:
- En calquera cadea montañosa alta
- Pirineos, Alpes, Himalaia
Vexetación: Varía segundo a altitude:
- Abaixo: Árbores de folla caduca
- Medio: Bosque de coníferas (abetos, piñeiros)
- Alto: Prados alpinos
- Moi alto: Roca e neve (sen vexetación)
Truco para recordalo: Canto máis subimos, máis frío fai e menos árbores hai!
🔥 Climas Cálidos
🌴 Clima Ecuatorial
Características:
- Temperaturas: Sempre elevadas (25-28°C)
- Precipitacións: Moi abundantes todo o ano (máis de 2000mm)
- Humidade: Moi alta
Onde atopalo:
- Zona do Ecuador
- Amazonia (Brasil)
- Congo (África)
- Indonesia
Vexetación típica: Selva tropical (bosque moi denso)
Truco para recordalo: Ecuatorial = Ecuador = Moito sol + moita chuvia = Selva exuberante
🦁 Clima Tropical
Características:
- Temperaturas: Elevadas todo o ano (20-27°C)
- Precipitacións: Abundantes pero irregulares
- Particularidade: Hai dúas estacións: estación húmida (moitas choivas) e estación seca
Onde atopalo:
- Aos lados do Ecuador
- India, Sudeste Asiático
- Parte de África
- América Central
Vexetación típica: Sabana (herbas altas e árbores dispersas)
Truco para recordalo: Tropical = Trópicos = Dúas estacións (húmida e seca)
🏜️ Clima Desértico
Características:
- Temperaturas: Moi altas de día, frías de noite
- Precipitacións: Moi escasas (menos de 250mm ao ano)
- Particularidade: Gran amplitud térmica diaria
Onde atopalo:
- Sáhara (África)
- Deserto de Arabia
- Deserto de Atacama (Chile)
- Deserto de Gobi (Asia)
Vexetación típica: Moi escasa ou inexistente. Algunhas plantas adaptadas (cactus, palmeiras)
Truco para recordalo: Desértico = Case sen chuvia = Case sen vexetación
📋 Táboa Resumo de Climas
| Clima | Temperaturas | Precipitacións | Vexetación Principal |
|---|---|---|---|
| Oceánico | Suaves | Abundantes | Bosque caducifolio |
| Continental | Extremas | Escasas | Prados e estepas |
| Mediterráneo | Suaves | Irregulares (verán seco) | Bosque mediterráneo |
| Polar | Moi baixas | Moi escasas | Tundra |
| Montaña | Baixas | Abundantes | Bosque de coníferas |
| Ecuatorial | Sempre elevadas | Moi abundantes | Selva tropical |
| Tropical | Elevadas | 2 estacións | Sabana |
| Desértico | Extremas | Moi escasas | Escasa ou nula |
📊 Como Interpretar e Elaborar Climogramas
📈 Que é un Climograma?
Un climograma (ou diagrama ombrotérmico) é un gráfico que representa as temperaturas e precipitacións medias dun lugar ao longo dun ano.
Componentes:
- Eixo horizontal: Meses do ano (E F M A M X Xl A S O N D)
- Eixo vertical esquerdo: Temperatura (°C) - Liña vermella
- Eixo vertical dereito: Precipitacións (mm) - Barras azuis
🔨 Como Elaborar un Climograma (Paso a Paso)
- Debuxar os eixes:
- Eixo horizontal: marca os 12 meses
- Eixo vertical esquerdo: temperatura (0 a 40°C)
- Eixo vertical dereito: precipitacións (0 a 200mm)
- Poñer o nome do lugar e o período de tempo
- Representar as temperaturas:
- Marca un punto para cada mes segundo a temperatura
- Une os puntos cunha liña vermella
- Representar as precipitacións:
- Debuxar barras azuis para cada mes segundo a cantidade de chuvia
Importante: As precipitacións sempre se debuxan con barras e as temperaturas cunha liña!
🔍 Como Interpretar un Climograma
1️⃣ Identificar o Hemisferio
- Hemisferio Norte: Verán en xuño-xullo-agosto (meses máis cálidos)
- Hemisferio Sur: Verán en decembro-xaneiro-febreiro
2️⃣ Analizar as Temperaturas
- Temperatura media anual: Suma todas as temperaturas e divide entre 12
- Amplitud térmica: Resta a temperatura máis baixa da máis alta
- Amplitud baixa (menos de 10°C) → Clima oceánico ou ecuatorial
- Amplitud alta (máis de 15°C) → Clima continental ou mediterráneo
3️⃣ Analizar as Precipitacións
- Precipitación total anual: Suma todas as barras
- Máis de 1000mm → Abundantes (oceánico, ecuatorial)
- Entre 400-800mm → Moderadas (mediterráneo, continental)
- Menos de 250mm → Escasas (desértico)
4️⃣ Identificar os Meses Secos
Regra de Gaussen: Un mes é seco cando P (mm) < 2T (°C)
- Exemplo: Se en xullo hai 20mm de precipitación e 25°C → 20 < 50 (2×25) → É un mes seco
5️⃣ Xustificar o Tipo de Clima
Combina toda a información:
- Temperaturas suaves + chuvia regular → Oceánico
- Temperaturas extremas + baixas precipitacións → Continental
- Temperaturas suaves + verán seco → Mediterráneo
- Sempre quente + moita chuvia → Ecuatorial
- Sempre quente + dúas estacións → Tropical
- Sempre quente + case sen chuvia → Desértico
✍️ Exemplo Práctico
Datos dun climograma misterioso:
- Temperatura media anual: 12°C
- Temperatura máis baixa: 6°C (xaneiro)
- Temperatura máis alta: 18°C (xullo)
- Precipitación total: 1200mm
- Chuvia regular todos os meses (80-120mm cada mes)
Análise:
- Hemisferio Norte (verán en xullo)
- Amplitud térmica: 18 - 6 = 12°C (moderada)
- Temperaturas suaves todo o ano
- Precipitacións abundantes e regulares
- Conclusión: CLIMA OCEÁNICO
💡 Trucos para Non Equivocarte
- Se case non chove nunca → Desértico ou Polar
- Se chove moito todo o ano → Oceánico ou Ecuatorial
- Se o verán é seco → Mediterráneo
- Se as temperaturas son moi extremas → Continental
- Se sempre fai moito calor → Ecuatorial, Tropical ou Desértico
🏞️ Paisaxes e Relación Clima-Vexetación
🌳 Relación entre Clima e Vexetación
Cada tipo de clima condiciona un tipo de vexetación específica. A vexetación adapta-se ás condicións de temperatura e humidade do seu clima.
🔗 Asociacións Clima-Vexetación-Paisaxe
🌲 Bosque Caducifolio (Carballos e Faias) ➜ CLIMA OCEÁNICO
Características:
- Árbores que perden as follas no inverno (caducifolias)
- Carballos, faias, castiñeiros, freixos
- Bosques densos e verdes
- Precisan moita humidade
Por que aquí? O clima oceánico ten choivas regulares e temperaturas suaves, ideais para estos árbores.
🌳 Bosque Mediterráneo (Aciñeiras, Sobreiras) ➜ CLIMA MEDITERRÁNEO
Características:
- Árbores de folla perenne (non caen en inverno)
- Aciñeiras, sobreiras, piñeiros, oliveiras
- Follas pequenas e duras para resistir a seca
- Bosques menos densos que os caducifolios
- Matogueiras: xesta, romeiro, tomillo
Por que aquí? Adáptanse á seca do verán coas súas follas duras e raíces profundas.
🏔️ Tundra (Liques e Musgos) ➜ CLIMA POLAR
Características:
- Sen árbores (demasiado frío)
- Só musgos, liques e herbas moi baixas
- Vexetación rasteira
- Cresce só no verán curto
Por que aquí? O frío extremo e o solo conxelado impiden o crecemento de árbores.
🌲 Bosque de Coníferas (Abetos e Piñeiros) ➜ CLIMA DE MONTAÑA / CONTINENTAL
Características:
- Árbores con follas en forma de agulla
- Abetos, piñeiros, alerces
- Forma cónica para que non se acumule neve
- Follas perennes
Por que aquí? Resisten ben o frío e a neve. As súas follas en agulla evitan a perda de auga.
🌾 Prados e Estepas (Herbas Baixas e Matogueiras) ➜ CLIMA CONTINENTAL
Características:
- Predominan as herbas
- Poucos árbores (salvo nas beiras dos ríos)
- Vexetación herbácea adaptada á seca
- Ideal para a gandaría
Por que aquí? As baixas precipitacións non permiten o crecemento de moitos árbores, pero si de herbas resistentes.
🎯 Exercicio de Asociación Rápida
| Se ves... | Pensa en... | Clima probable |
|---|---|---|
| Carballos frondosos | Moita chuvia | Oceánico |
| Oliveiras e aciñeiras | Verán seco | Mediterráneo |
| Só musgos | Moito frío | Polar |
| Abetos con neve | Montaña | Montaña/Continental |
| Pradarías extensas | Pouca chuvia | Continental |
🌍 Clima e Vida Humana
O clima inflúe moito nas actividades humanas:
Exemplo 1: Agricultura
- Clima mediterráneo: Cultivo de olivas, viña, trigo (adaptados ao verán seco)
- Clima oceánico: Prados para gandaría, millo (precisan humidade)
- Clima desértico: Só agricultura de regadío ou oasis
Exemplo 2: Vivendas
- Climas fríos: Casas con tellados inclinados (para que non se acumule neve), paredes grosas, boa calefacción
- Climas cálidos e secos: Casas coas paredes brancas (reflicten o sol), ventás pequenas
- Climas húmidos: Casas con bos desaugues, tellados con moita pendente
Exemplo 3: Uso da Auga
- Climas secos: Uso racional da auga, pantanos, regadío controlado
- Climas húmidos: Máis auga dispoñible, menos problemas de abastecemento
Exemplo 4: Turismo
- Clima mediterráneo: Turismo de sol e praia no verán
- Clima de montaña: Esquí no inverno
- Clima ecuatorial: Turismo de natureza (selvas)
💻 Laboratorios Virtuais e Recursos Interactivos
📊 Climogramas Interactivos
Practica interpretando climogramas reais:
Educaplay: Climogramas de España IGN: Xoga a identificar climogramas GoConqr: Test de Climogramas Cerebriti: Xogos de Climogramas💡 Como usar estos recursos
- Dedica 15-20 minutos diarios a un recurso interactivo
- Primeiro aprende a teoría, logo practica cos xogos
- Se fallas nun climograma, analiza por que e repasa a teoría
- Intenta facer todos os xogos polo menos unha vez antes do exame
📱 Apps Recomendadas
- Quizlet: Crea tarxetas de estudo sobre climas
- Kahoot: Busca cuestionarios sobre climatoloxía
- Anki: App de repaso espaciado (moi efectiva!)
🎯 Rutina de Estudo Dixital Suxerida
Luns a Venres (20 minutos diarios):
- 5 minutos: Repasa teoría na guía
- 10 minutos: Practica con climogramas interactivos
- 5 minutos: Xoga a asociar climas con paisaxes
Fin de semana (45 minutos):
- Repaso xeral con todos os recursos
- Autoevaluación con tests
✍️ Exercicios Prácticos
📝 Exercicio 1: Define con claridade
Practica escribir estas definicións con palabras túas:
a) Que é o tempo atmosférico?
Espazo para a túa resposta...
Resposta modelo: O tempo atmosférico é o estado da atmosfera nun lugar e nun momento determinado. Inclúe a temperatura, precipitacións, vento e humidade que hai nese momento concreto.
b) Que é o clima?
Espazo para a túa resposta...
Resposta modelo: O clima é o conxunto de condicións atmosféricas que se repiten habitualmente nun lugar durante un período longo de tempo (polo menos 30 anos). Define as características meteorolóxicas típicas dun territorio.
📝 Exercicio 2: Factores do Clima
Completa esta información:
- Latitude: Canto máis preto do Ecuador, _______. Canto máis preto dos polos, _______.
- Altitude: Canto máis altura, _______. A cada 100 metros de altitude, a temperatura baixa aproximadamente _______.
- Influencia mariña: Preto do mar, as temperaturas son _______. No interior, as temperaturas son _______.
📝 Exercicio 3: Climas Temperados
| Clima | Temperaturas | Precipitacións | Lugares |
|---|---|---|---|
| Oceánico | Completa... | Completa... | Completa... |
| Continental | Completa... | Completa... | Completa... |
| Mediterráneo | Completa... | Completa... | Completa... |
📝 Exercicio 4: Relaciona Clima-Vexetación
Une cada paisaxe co seu clima correcto:
- Bosque caducifolio (Carballos e faias) → _______ CLIMA
- Bosque mediterráneo (Aciñeiras, sobreiras) → _______ CLIMA
- Tundra (Liques e musgos) → _______ CLIMA
- Bosque de coníferas (Abetos e piñeiros) → _______ CLIMA
- Prados e estepas (Herbas baixas) → _______ CLIMA
📝 Exercicio 5: Cuestionario de Autoevaluación
- Que clima ten verán seco e inverno suave? _______
- Onde hai temperaturas máis extremas: na costa ou no interior? _______
- Que clima ten choivas abundantes todo o ano? _______
- Que vexetación é típica do clima polar? _______
- Como se chama a liña que representa as temperaturas nun climograma? _______
- Como se representan as precipitacións nun climograma? _______
- Se un lugar está preto do Ecuador, terá temperaturas _______ (altas/baixas)
- O clima de montaña aparece en _______ (zonas altas/zonas baixas)
- Que clima ten dúas estacións: unha húmida e outra seca? _______
- As oliveiras e aciñeiras son típicas do clima _______
🎯 Reto Final
Describe un clima completo incluíndo:
- Nome do clima
- Características das temperaturas
- Características das precipitacións
- Vexetación típica
- Dous lugares onde se atopa
- Como inflúe na vida das persoas
Escribe o teu exemplo...
✅ Lista de Verificación Pre-Exame
Antes do exame, asegúrate de que podes:
- ☐ Explicar a diferenza entre tempo e clima
- ☐ Describir os 3 factores que inflúen no clima
- ☐ Identificar un climograma e dicir que hemisferio é
- ☐ Calcular a temperatura media e a amplitud térmica
- ☐ Describir os 3 climas temperados de Europa
- ☐ Explicar as características dos climas fríos
- ☐ Describir os 3 climas cálidos
- ☐ Relacionar cada clima coa súa vexetación típica
- ☐ Explicar como elaborar un climograma
- ☐ Dar exemplos de como o clima inflúe na vida humana