🍎 Guía de Estudo: Os Alimentos 🥗
Todo o que necesitas saber sobre alimentación e nutrición
📚 Técnicas de Estudo para Aprobar con Éxito
🎯Método dos Lápices de Cores
Como aplicalo aos alimentos:
- Verde: Subraia os nutrientes que CONSTRUEN o corpo (proteínas)
- Laranxa: Subraia os nutrientes que dan ENERXÍA (glícidos e lípidos)
- Azul: Subraia os nutrientes que REGULAN (vitaminas e sales minerais)
- Amarelo: Subraia conceptos importantes (auga, dieta equilibrada...)
🗺️Mapa Mental da Roda dos Alimentos
Crea o teu propio mapa mental:
- Debuxar un círculo grande no centro cunha cara contenta comendo
- Divide o círculo en 6 partes (os 6 grupos de alimentos)
- En cada parte, debuxar ou pegar imaxes dos alimentos dese grupo
- Escribir con cores o nutriente principal e a súa función
- Engadir exemplos de comidas favoritas de cada grupo
📝Técnica da Historia Encadeada
Inventa unha historia para recordar os 6 grupos de nutrientes:
Exemplo de historia:
"A AUGA caeu do ceo e regou os campos de GLÍCIDOS (cereais). As ovellas comeron eses cereais e producen PROTEÍNAS (carne e leite). O leite fíxose mantega chea de LÍPIDOS. Coa mantega fríxese o peixe que ten VITAMINAS. E todo isto lévase á mesa con SALES MINERAIS para darlle sabor."
🎴Xogo de Tarxetas (Crea as túas propias Flashcards)
Crea tarxetas para cada grupo de alimentos:
- Anverso: Nome do grupo (exemplo: "Grupo I")
- Reverso: Alimentos, nutriente principal e función
- Fai 3 rondas diarias: mañá, tarde e noite
- As que sabes ben, ponnas nun montón separado
- As que fallas, repásaas máis veces
⏰ Plan de Estudo Semanal Suxerido
| Día | Tema | Actividade |
|---|---|---|
| Luns | Nutrientes | Estudar os 6 nutrientes e crear mapa mental |
| Martes | Grupos de alimentos | Estudar a roda dos alimentos e facer tarxetas |
| Mércores | Dieta equilibrada | Estudar pirámide e plato saudable |
| Xoves | Etiquetas | Practicar lendo etiquetas reais de casa |
| Venres | Alimentación sostible | Resumir conceptos clave |
| Sábado | Repaso xeral | Xogar aos xogos online |
| Domingo | Autoevaluación | Facer os exercicios prácticos da guía |
Consello de Ouro
Estudar os alimentos é máis fácil se practicas na vida real! Cando comas, fíxate nos alimentos do prato e pensa: A que grupo pertencen? Que nutrientes me están a dar? Que función teñen no meu corpo?
⚠️ Evita estos Erros Comúns
- Non confundas os grupos de alimentos coas funcións dos nutrientes
- Lembra que un alimento pode ter varios nutrientes
- A data de caducidade NON é o mesmo que o consumo preferente
- Unha dieta desequilibrada NON significa comer pouco, significa comer mal
🔬 Os Nutrientes: O Combustible do teu Corpo
🤔 Que é a Alimentación?
A alimentación é o acto voluntario de seleccionar e inxerir os alimentos do noso medio. Estes alimentos forman a nosa dieta.
Importante: A alimentación NON é o mesmo que a nutrición. A nutrición inclúe todo o proceso de transformar os alimentos en nutrientes que o corpo pode usar.
⚙️ Que é a Dixestión?
A dixestión é o proceso polo cal o noso corpo transforma os alimentos en nutrientes. O noso corpo non pode usar os alimentos directamente, ten que descompoñelos primeiro!
Exemplo: Cando comes unha mazá, o teu corpo ten que romper a mazá en partes máis pequenas (nutrientes) para poder usala.
🎯 Que son os Nutrientes?
Os nutrientes son substancias sinxelas que as células usan para obter todo o que necesitan para vivir:
- ENERXÍA - Para facer calquera actividade (correr, pensar, xogar...)
- MATERIAIS - Para crecer e reparar tecidos
- REGULAR - Para que o corpo funcione correctamente
💧 Os 6 Grupos de Nutrientes
1️⃣ AUGA 💧
O máis importante!
- É o compoñente maioritario do noso corpo
- 75% de auga cando naces
- 60% de auga cando es adulto
- Está nos alimentos líquidos E sólidos
Perdemos auga en: Suor, ouriños, feces, respiración
2️⃣ GLÍCIDOS (Hidratos de Carbono) 🍞
ENERXÍA- Proporcionan enerxía rápida
- Serven de reserva enerxética
Onde os atopamos:
- Pan, arroz, pasta
- Cereais
- Patacas
- Azucre
3️⃣ PROTEÍNAS 🥩
CONSTRUÍR- Materiais esenciais para o crecemento
- Reparación de tecidos
Onde as atopamos:
- Carne, peixe
- Ovos
- Leite e derivados
- Legumes (garavanzos, lentellas)
- Froitos secos
4️⃣ LÍPIDOS (Graxas) 🧈
ENERXÍA- Proporcionan moita enerxía
- Almacénanse como reserva enerxética
- Forman parte das membranas das células
Onde os atopamos:
- Aceite de oliva
- Manteiga
- Froitos secos
- Aguacate
5️⃣ VITAMINAS 🥕
REGULAR- Controlan moitos procesos do corpo
- Axudan a manter o corpo san
- Prevén enfermidades
Onde as atopamos:
- Froitas
- Verduras e hortalizas
- Leite
6️⃣ SALES MINERAIS 🧂
REGULAR- Controlan moitos procesos
- Contracción dos músculos
- Forman parte dos ósos
Exemplos:
- Calcio: Ósos e dentes fortes
- Magnesio: Músculos
- Potasio: Corazón
Onde os atopamos: Leite, froitas, verduras, sal
📊 Resumo das Funcións dos Nutrientes
| Función | Nutrientes | Para que serve? |
|---|---|---|
| ENERXÍA | Glícidos e Lípidos | Para correr, xogar, pensar, estudar... |
| CONSTRUÍR | Proteínas | Para crecer e reparar feridas |
| REGULAR | Vitaminas e Sales Minerais | Para que todo funcione correctamente |
🍽️ A Roda dos Alimentos
🎡 Que é a Roda dos Alimentos?
A Roda dos Alimentos é unha ferramenta que nos axuda a organizar os alimentos en grupos segundo os nutrientes que conteñen.
Está dividida en 6 grupos. O tamaño de cada sector indica a importancia dese grupo na nosa dieta.
🎯 Os 6 Grupos de Alimentos
Importante: Cada alimento pode ter varios nutrientes, pero o seu grupo está determinado polo nutriente predominante.
Nutriente principal: GLÍCIDOS
Función: Aportan ENERXÍA
Alimentos deste grupo:
- Pan, torradas
- Arroz
- Pasta (macarróns, spaguetti...)
- Cereais de almorzo
- Patacas
- Azucre, mel
Nutriente principal: LÍPIDOS
Función: Aportan ENERXÍA (moita!)
Alimentos deste grupo:
- Aceite de oliva
- Aceite de xirasol
- Manteiga
- Marxarina
Nutriente principal: PROTEÍNAS
Función: Achegan MATERIAIS para crecer e reparar tecidos
Alimentos deste grupo:
- Carne (vaca, polo, porco...)
- Peixe (merluza, salmón...)
- Ovos
- Legumes (garavanzos, lentellas, fabas...)
- Froitos secos (noces, améndoas, abelás...)
Nutrientes principais: PROTEÍNAS + CALCIO
Función: Achegan materiais para crecer e fortalecen os ósos
Alimentos deste grupo:
- Leite
- Iogur
- Queixo
- Cuallada
- Natillas
Nutrientes principais: VITAMINAS e SALES MINERAIS
Función: REGULAN procesos do corpo
Alimentos deste grupo:
- Tomates
- Alface
- Pementos
- Brócoli
- Zanahorias
- Cebola, allo
- Espinacas
Nutrientes principais: VITAMINAS e SALES MINERAIS
Función: REGULAN procesos do corpo
Alimentos deste grupo:
- Mazás
- Laranxas
- Plátanos
- Peras
- Kiwis
- Morangos
- Uvas
- Sandía, melón
📋 Táboa Resumo dos Grupos de Alimentos
| Grupo | Alimentos | Nutriente Principal | Función |
|---|---|---|---|
| Grupo I | Cereais, patacas, azucre | Glícidos | Enerxía |
| Grupo II | Manteigas, aceites, graxas | Lípidos | Enerxía |
| Grupo III | Carnes, ovos, legumes, froitos secos | Proteínas | Construír e reparar |
| Grupo IV | Leite e derivados | Proteínas e Calcio | Construír e regular |
| Grupo V | Hortalizas e verduras | Vitaminas e minerais | Regular |
| Grupo VI | Froitas | Vitaminas e minerais | Regular |
⚖️ A Dieta Equilibrada
🤔 Que é unha Dieta Equilibrada?
Unha dieta equilibrada é aquela que proporciona ao noso corpo todos os nutrientes que necesita nas proporcións axeitadas.
Características dunha dieta equilibrada:
- ✅ Inclúe alimentos variados
- ✅ Proporciona todos os nutrientes
- ✅ Nas cantidades axeitadas
- ✅ Adaptada á túa idade e actividade física
❌ Que é unha Dieta Desequilibrada?
Unha dieta desequilibrada é aquela que NON proporciona todos os nutrientes que necesitamos ou ben os proporciona en cantidades inadecuadas.
Exemplos de dieta desequilibrada:
- ❌ Comer só hamburguesas e refrescos
- ❌ Non comer froitas nin verduras
- ❌ Comer moitos doces e poucos alimentos frescos
- ❌ Non beber auga suficiente
Consecuencias: Pode causar enfermidades como obesidade, desnutrición, anemia...
🏔️ A Pirámide Alimentaria
Que é a Pirámide Alimentaria?
A pirámide alimentaria indica con que frecuencia debemos consumir cada grupo de alimentos.
- Base da pirámide: Alimentos de consumo DIARIO
- Centro da pirámide: Alimentos de consumo SEMANAL (2-3 veces)
- Vértice da pirámide: Alimentos de consumo OCASIONAL (esporadicamente)
📊 Estrutura da Pirámide Alimentaria
🔺 VÉRTICE - Consumo OCASIONAL
🍰 Doces, bollería, refrescos, aperitivos salgados
Só en festas ou días especiais
🔸 MEDIO - Consumo SEMANAL (2-4 veces)
🥩 Carnes
🐟 Peixes
🥚 Ovos
🌰 Legumes
🔹 BASE - Consumo DIARIO
🍞 Cereais, pan, arroz, pasta
🥦 Verduras e hortalizas
🍎 Froitas
🥛 Leite e derivados
💧 AUGA (1,5-2 litros)
🏃 EXERCICIO FÍSICO (1 hora)
🍽️ O Plato Saudable de Harvard
Que é o Plato Saudable?
O Plato Saudable é unha ferramenta visual que nos ensina como organizar cada comida principal (xantar e cea).
Como dividir o plato:
- 1/2 do prato (50%): Verduras e froitas 🥗🍎
- 1/4 do prato (25%): Cereais integrais 🍚
- 1/4 do prato (25%): Proteínas saudables 🐟🥚
Acompañar con:
- Aceite de oliva 🫒
- Auga 💧
- Exercicio físico 🏃
🌍 A Dieta Mediterránea
Por que é tan saudable?
A Dieta Mediterránea é considerada unha das máis saudables do mundo!
Características:
- ✅ Moitas verduras e froitas frescas
- ✅ Aceite de oliva como graxa principal
- ✅ Cereais integrais
- ✅ Pescado varias veces á semana
- ✅ Legumes regularmente
- ✅ Poucos alimentos procesados
- ✅ Comer en familia
📝 Consellos para unha Alimentación Saudable
- 💧 Hidratación: Bebe 1,5-2 litros de auga ao día
- 🍎 5 ao día: Toma 5 racións de froita e verdura
- 🫒 Aceite de oliva: Úsao para cociñar e aliñar
- 🥖 Pan diario: Mellor integral
- 🥛 Lácteos: 2-3 porcións ao día
- 🐟 Pescado: 3-4 veces á semana
- 🥩 Carne magra: Con moderación
- 🥚 Ovos: 3-4 á semana
- 🏃 Exercicio: 1 hora ao día
- 🛌 Descanso: Dorme 8-10 horas
🍽️ Alimentación Sostible
🌱 Que é a Alimentación Sostible?
A alimentación sostible é aquela que respecta o medio ambiente e asegura que haberá alimentos no futuro.
Como ser máis sostible:
- 🌍 Mercar produtos locais e de tempada
- 📦 Reducir o uso de envases de plástico
- ♻️ Non desperdiciar alimentos
- 🥕 Escoller produtos certificados
- 🚗 Reducir o transporte dos alimentos
- 📝 Planificar a compra
🏷️ As Etiquetas dos Alimentos
🔍 Por que son importantes as etiquetas?
As etiquetas dos produtos alimentarios mostran información moi importante que nos axuda a escoller os alimentos máis saudables.
Ler as etiquetas é fundamental para:
- ✅ Saber que comemos
- ✅ Escoller alimentos saudables
- ✅ Evitar alimentos aos que temos alerxia
- ✅ Conservar os alimentos correctamente
📋 Información que aparece nas etiquetas
O nome do produto. Exemplo: "Galletas de chocolate"
Canto pesa (gramos) ou que volume ten (mililitros).
Exemplos:
- 200g (gramos) para alimentos sólidos
- 1L (litro) para alimentos líquidos
Todos os ingredientes que contén o alimento, ordenados de maior a menor cantidade.
Exemplo: Se di "Fariña, azucre, auga, ovos...", significa que o ingrediente principal é a fariña.
Mostra os nutrientes que contén e en que cantidade.
Aparece:
- Enerxía (calorías)
- Graxas (lípidos)
- Hidratos de carbono (glícidos)
- Proteínas
- Sal
Normalmente dase por 100g ou por porción.
MUY IMPORTANTE!
Indica: "Data de caducidade: DD/MM/AAAA"
Significado:
- Úsase en alimentos perecedoiros (que se estropean pronto)
- Despois desta data pode ser perigoso consumilo
- NON se debe comer despois desta data
Exemplos: Carne fresca, peixe fresco, leite fresco
Indica: "Consumir preferentemente antes de: DD/MM/AAAA"
Significado:
- Úsase en alimentos non perecedoiros
- Despois desta data o alimento pode estar en peor calidade pero non é perigoso
- Pode perder sabor, textura ou propiedades, pero normalmente pódese consumir
Exemplos: Galletas, arroz, pasta, conservas
Indica como debemos gardar o alimento.
Exemplos:
- "Conservar en lugar fresco e seco"
- "Mantén en frigorífico entre 2-8°C"
- "Unha vez aberto, consumir en 3 días"
Substancias que poden causar alerxias.
Principais alérxenos:
- 🌾 Glute (trigo, cebada...)
- 🦐 Crustáceos
- 🥚 Ovos
- 🐟 Peixe
- 🥜 Cacahuetes
- 🌰 Froitos de casca (noces, améndoas...)
- 🥛 Leite
- 🌱 Soia
Nas etiquetas aparecen destacados en negriña ou subliñados.
Indica de onde vén o alimento.
Exemplo: "Produto de España", "Fabricado en Galicia"
Nome e dirección da empresa que fabricou ou envasou o alimento.
🚦 Etiqueta Nutriscore
Que é o Nutriscore?
O Nutriscore é unha etiqueta con cores (como un semáforo) que nos indica de forma rápida a calidade nutricional dun alimento.
Como interpretalos:
- 🟢 Verde (A-B): Alimentos moi saudables, escolle estos!
- 🟡 Amarelo (C): Alimentos aceptables, consume con moderación
- 🟠 Laranxa (D): Alimentos pouco saudables, limita o seu consumo
- 🔴 Vermello (E): Alimentos moi pouco saudables, consume ocasionalmente
⚖️ Diferenza Clave: Caducidade vs Consumo Preferente
| Aspecto | Data de Caducidade | Consumo Preferente |
|---|---|---|
| Alimentos | Perecedoiros (estrópeanse pronto) | Non perecedoiros (duran máis) |
| Despois da data | ❌ NON consumir (perigoso) | ⚠️ Podes consumir (peor calidade) |
| Exemplos | Carne, peixe, leite fresco | Galletas, conservas, arroz |
| Texto | "Data de caducidade" | "Consumir preferentemente antes de" |
🤔 Alimentos Procesados vs Pouco Procesados
Como identificalos?
Alimento POUCO PROCESADO:
- ✅ Lista de ingredientes curta
- ✅ Ingredientes naturais e recoñecibles
- ✅ Pouco azucre, sal e graxas
- ✅ Sen aditivos artificiais
Exemplo: Pan (fariña, auga, sal, levadura)
Alimento MUY PROCESADO:
- ❌ Lista de ingredientes moi longa
- ❌ Moitos ingredientes que non recoñeces
- ❌ Moito azucre, sal ou graxas
- ❌ Moitos aditivos (E-xxx)
Exemplo: Aperitivos, bollería industrial, refrescos
💻 Xogos e Recursos Interactivos
🎮 Xogos sobre Nutrientes e Alimentos
Cokitos: Xogos de Alimentos Cerebriti: Xogos de Nutrientes Xogo sobre Nutrientes (Canarias)💡 Como usar estos recursos
- Dedica 20 minutos diarios a xogar cos recursos interactivos
- Primeiro aprende a teoría, logo xoga para practicar
- Pídelle aos teus pais que xoguen contigo!
- Podes usar estos recursos no móbil, tableta ou ordenador
🎯 Rutina de Estudo Dixital Suxerida
Luns a Venres (20 minutos diarios):
- 5 minutos: Repasa teoría na guía
- 10 minutos: Xoga cos recursos interactivos
- 5 minutos: Xoga a relacionar alimentos con nutrientes
Fin de semana (30 minutos):
- Repaso xeral con todos os recursos
- Facer os exercicios prácticos da guía
🏠 Actividades para facer en casa
- 🏷️ Xogo das etiquetas: Le 5 etiquetas de produtos da túa casa e identifica toda a información
- 🍽️ Analiza o teu prato: Na próxima comida, identifica a que grupo pertence cada alimento
- 📝 Menú saudable: Deseña un menú para un día completo con alimentos de todos os grupos
- 🎨 Debuxar a roda: Fai a túa propia roda dos alimentos con debuxos ou recortes de revistas
- 👨👩👧 Entrevista familiar: Pregúntalle aos teus pais que alimentos comían cando eran pequenos
✍️ Exercicios Prácticos
📝 Exercicio 1: Interpreta esta Etiqueta
GALLETAS DE CHOCOLATE
Peso neto: 200g
Ingredientes: Fariña de trigo, azucre, chocolate (15%), aceite de xirasol, ovos, levadura química, sal.
Información nutricional (por 100g):
- Enerxía: 450 kcal
- Graxas: 20g
- Hidratos de carbono: 60g
- Proteínas: 6g
- Sal: 0,8g
Consumir preferentemente antes de: 31/12/2025
Conservación: Gardar en lugar fresco e seco
Contén: Glute, ovos. Pode conter trazas de leite e froitos secos.
Preguntas sobre esta etiqueta:
- Que datos aparecen nesta etiqueta?
Escribe a túa resposta... - En que lugar da pirámide alimentaria estaría este alimento?
Escribe a túa resposta... - Cal é o nutriente maioritario?
Escribe a túa resposta... - Que nos proporcionaría este nutriente?
Escribe a túa resposta... - É data de caducidade ou consumo preferente?
Escribe a túa resposta... - Este alimento é "pouco procesado" ou "moi procesado"? Por que?
Escribe a túa resposta...
- Fíxate ben en todos os datos da etiqueta
- O nutriente maioritario é o que ten máis cantidade
- Mira se a lista de ingredientes é curta ou longa
📝 Exercicio 2: Relaciona Alimentos con Grupos
Une cada alimento co seu grupo correcto:
| Alimento | Grupo (escribe I, II, III, IV, V ou VI) |
|---|---|
| Mazá | _______ |
| Pan | _______ |
| Iogur | _______ |
| Polo | _______ |
| Tomate | _______ |
| Aceite de oliva | _______ |
| Merluza | _______ |
| Arroz | _______ |
| Laranxa | _______ |
| Queixo | _______ |
📝 Exercicio 3: Nutrientes e as súas Funcións
Completa a táboa:
| Nutriente | Función Principal | Alimentos onde atopalo |
|---|---|---|
| Auga | Completa... | Completa... |
| Glícidos | Completa... | Completa... |
| Proteínas | Completa... | Completa... |
| Lípidos | Completa... | Completa... |
| Vitaminas | Completa... | Completa... |
| Sales minerais | Completa... | Completa... |
📝 Exercicio 4: Deseña un Menú Desequilibrado
A túa tarefa: Deseña un menú para o xantar que sexa unha dieta desequilibrada e explica por que o é.
Menú do xantar desequilibrado:
- Primeiro prato: _________________________
- Segundo prato: _________________________
- Sobremesa: _________________________
- Bebida: _________________________
Por que este menú é desequilibrado?
Escribe a túa explicación...
Como melloralo?
Escribe as túas suxestións...
📝 Exercicio 5: Cuestionario de Autoevaluación
- Cales son os 6 grupos de nutrientes? _______
- Que nutriente é o máis abundante no noso corpo? _______
- Que nutrientes dan enerxía? _______
- Que nutrientes constrúen e reparan o corpo? _______
- Cantos litros de auga debemos beber ao día? _______
- Cantas pezas de froita debemos comer ao día? _______
- Que alimento é mellor: o aceite de oliva ou a manteiga? _______
- Cal é a diferenza entre caducidade e consumo preferente? _______
- Que significa o Nutriscore A? _______
- Onde debemos consumir máis alimentos: na base ou no vértice da pirámide? _______
✅ Lista de Verificación Pre-Exame
Antes do exame, asegúrate de que podes:
- ☐ Nomear os 6 grupos de nutrientes
- ☐ Explicar a función de cada nutriente
- ☐ Identificar os 6 grupos de alimentos da roda
- ☐ Explicar que é unha dieta equilibrada
- ☐ Describir que é unha dieta desequilibrada
- ☐ Ler e interpretar unha etiqueta alimentaria
- ☐ Diferenciar caducidade de consumo preferente
- ☐ Identificar alimentos procesados
- ☐ Deseñar un menú saudable
- ☐ Explicar a pirámide alimentaria
🏆 Reto Final
Organiza unha "Feira da Alimentación Saudable" na túa casa!
- Selecciona 10 alimentos diferentes da túa cociña
- Clasifícaos nos 6 grupos da roda
- Le as etiquetas e fai unha ficha de cada un
- Deseña un menú completo (almorzo, xantar, merenda e cea) con esos alimentos
- Explícalle aos teus pais por que é un menú equilibrado
Bonus: Fai fotos e crea un álbum da túa feira da alimentación!